Matematikte π sembolüyle gösterilen ve yaklaşık 3,14 olarak bilinen bu özel sayı, yalnızca matematiksel hesaplamalar için değil, aynı zamanda bilimin estetik ve şiirsel yönünü vurgulayan bir unsur olarak da önem taşıyor.
Pi sayısı nedir?
Pi (π), bir çemberin çevresinin çapına oranını ifade eden bir matematik sabitidir. Sonsuz basamağa sahip irrasyonel bir sayı olan pi, genellikle iki ondalık basamakla 3,14 olarak özetlenir.
yüzyılda Galli matematikçi William Jones, Yunanca ‘çevre’ anlamına gelen ‘periphery’ kelimesinden esinlenerek bu sabiti π harfiyle tanımlamıştır. Ancak pi’nin irrasyonel bir sayı olduğu, İsviçreli matematikçi Johann Lambert’in 1760’lı yıllardaki ispatıyla kesinleşmiştir.
Pi sayısının kökeni binlerce yıl öncesine uzanıyor
İnsanlık, çemberlerle ilgilenmeye başladığından beri, bir çemberin çevresinin çapına oranının yaklaşık üç olduğunu fark etti.
Bundan yaklaşık 4 bin yıl önce Babilliler, bir çember içine yerleştirilen düzgün altıgenin çevresinin, çemberin yarıçapının altı katına eşit olduğunu hesaplayarak pi’yi yaklaşık 3,125 olarak belirledi.
M.Ö. 1650 yılına ait Antik Mısır’dan kalma Rhind Papirüsü’nde ise pi’nin yaklaşık 3,16049 olduğu öne sürüldü. Ünlü Yunan matematikçi Arşimet ise çokgenler kullanarak pi’nin 3,1408 ile 3,1429 arasında bir değerde olduğunu hesapladı.
Pi neden bu kadar önemli?
Pi, yalnızca çemberlerle ilgili bir sayı olmanın ötesinde, fizik ve geometri başta olmak üzere birçok bilim dalında temel bir ilke olarak kullanılıyor. Atomların yapısından nehirlerin akışına kadar doğadaki pek çok olguyu anlamada kritik bir role sahip.
Ayrıca, pi’nin günlük hayatta ve popüler kültürde de özel bir yeri var.
1988 yılında San Francisco’daki Exploratorium’da çalışan fizikçi Larry Shaw, 14 Mart tarihinin pi’nin ilk üç basamağına (3,14) denk geldiğini fark ederek bu günü bir kutlama haline getirdi.
O günden bu yana, Pi Günü dünya çapında kutlanıyor.
Matematik problemleri çözülüyor, bilimle ilgili etkinlikler düzenleniyor ve elbette, en meşhur yuvarlak tatlılardan biri olan turta (pie) yapılarak bu özel gün anlam kazanıyor.
