Kırsal Özbilek Mahallesi’nde 8 Mart’ta vefat eden bir kişinin defni sırasında iş makinesiyle yapılan kazıda bulunan mozaikle ilgili Diyarbakır Müze Müdürlüğünce 11 Mart’ta çalışma başlatıldı.
Bu kapsamda yapılan kurtarma kazısında Geç Roma-Erken Bizans dönemine ait olduğu değerlendirilen 35 metrekarelik mozaik gün ışığına çıkarıldı.
Mozaikte yapılan incelemede içerisinde haç motifi olan “Davud Yıldızı” sembolü ve eski Grekçe (eski Yunanca) ile yazılmış 6 satır yazı tespit edildi.
Bölgede çalışmaların tamamlanmasının ardından Diyarbakır Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulunca mozaiğin yerinde korunmasına karar verildi.
Özel bir brandayla üstü kapatılan alan muhafaza altına alındı.
“En dikkat çekici unsur Davud Yıldızı içindeki haç motifi ve altı satırlık Grekçe yazıt”
Diyarbakır Müzesi Müdür Vekili Müjdat Gizligöl, Diyarbakır Müzesi’nin Türkiye’nin en eski ve köklü müzelerinden biri olduğunu, müzenin kurulduğu 1934 yılından bu yana 50’nin üzerinde kurtarma kazısı gerçekleştirildiğini söyledi.
Gizligöl, bunlardan birinin de Özbilek Mahallesi’nde ortaya çıkarılan mozaikle ilgili kazı olduğunu ifade ederek, şöyle dedi:
“Mezarlıkta defin için kazı yapıldığı sırada mozaiğe denk gelindiği ihbarı üzerine bölgeye gittik. Buluntunun Roma Dönemi’ne ait bir mozaik olduğu anlaşıldı. Çevrede yaptığımız gözlemler sonucu ise alanın tescilli bir yer olduğunu belirledik. Gerekli izinlerin alınmasının ardından arkeolog, sanat tarihçisi, restoratör ve işçilerle yaklaşık üç hafta süren bir kurtarma kazısı yürüttük.”
Gizligöl, kazıda iki bölümden oluşan ve motifleri birbirinden farklı 35 metrekarelik mozaiği ortaya çıkardıklarını belirtti.
“Mozaiğin yaklaşık yüzde 70’i korunmuş durumda, yüzde 30’u ise günümüze ulaşmamış.” diyen Gizligöl, mozaikteki tespitlerine ilişkin şunları kaydetti:
“Birinci bölümde, ortada sekizgen bir ana figür, çevresinde eşkenar dörtgenlerden oluşan geometrik desenler yer alıyor. Bu figürün doğusunda büyük bir haç motifi, batısında ise sarı, kahverengi ve beyaz tonların kullanıldığı motifler görülüyor. Güneybatısında damla motifleri, hemen yanında büyük bir eşkenar dörtgen ve onun yanında dikdörtgen bir friz içerisine yerleştirilmiş Grekçe yazıtlar tespit ettik.”
“Bilinen kanının aksine”
Gizligöl, yazıtların altı satırdan oluştuğunu ancak büyük kısmının tahrip olduğunu dile getirerek, sözleri şöyle sürdürdü:
“En dikkat çekici unsur Davud Yıldızı içindeki haç motifi ve altı satırlık Grekçe yazıt. Yazıtlar şu an okunamıyor ancak çalışmalarımız sürüyor. Okuma tamamlandığında kamuoyuyla paylaşacağız. Mozaik bize Roma İmparatorluğu’nun Fırat’ın doğusuna çok fazla geçmediği yönündeki genel kanının aksine, bu bölgede uzun süreli faaliyetlerde bulunduğunu ve kalıcı eserler bıraktığını göstermekte. Bu mozaik, Diyarbakır’da yerinde bulunmuş ikinci mozaik olması bakımından ayrı bir öneme sahip. İlki, Çınar ilçesine bağlı Özgider Mahallesi’nde bulunmuştu.”
“Bu alanı gelecek nesillere miras bırakmak istiyoruz”
Kazının ilk aşamasının kurtarma, ikinci aşamasının ise yerinde koruma çalışmaları olduğunu belirten Gizligöl, kurtarma kazısının ardından gerekli izinler alınarak alanın tekrar toprakla kapatıldığını kaydetti.
“Bu alanı gelecek nesillere miras bırakmak istiyoruz. Burası büyük bir antik kent ve gelecekte daha kapsamlı bilimsel kazılarla yeni mozaiklere ulaşılabileceğini düşünüyoruz ancak alan köylüler tarafından mezarlık olarak kullanıldığından, burada defin yapılmaması için yeni bir mezarlık alanının tahsis edilmesi gerekiyor.” diyen Gizligöl, mozaikli alanın Diyarbakır merkeze 66 kilometre uzaklıkta olduğunu, antik dönemde bir çayın kenarına kurulduğunu belirtti.
Gizligöl, “Günümüzde akmasa da o dönemde çayın etrafında bir Roma köyü, muhtemelen villalar bulunuyordu. Bahsettiğimiz mozaikler de bu yapılardan birine ait. Alandaki kazı ve koruma çalışmalarını tamamladık.” dedi.
