Bu yıl itibarıyla Türkmenistan’dan Türkiye’ye doğal gaz tedarik süreci başlıyor. Yıl sonuna kadar 1,3 milyar metreküplük doğal gazın Türkiye’ye ulaşması bekleniyor. Bu gelişme, sadece Türkiye’nin iç pazarını değil, Avrupa’nın gaz ihtiyacını da doğrudan etkileyecek bir stratejik hamle olarak dikkat çekiyor. Zira, boru hatlarıyla taşınan doğal gaz Türkiye üzerinden Avrupa’ya kadar ulaşabiliyor.
Peki, Türkiye bu yeni gaz tedarikiyle Avrupa’ya ne kadar doğal gaz ihraç edebilir? Hangi ülkeler bu gazdan faydalanabilir? Boru hatlarının kapasitesi ne durumda? Bu soruların yanıtlarını BOTAŞ (Boru Hatları ile Petrol Taşıma Anonim Şirketi) Eski Genel Müdürü Fazıl Şenel’e sorduk.
“Türkmenistan doğal gazının Türkiye’ye getirilme süreci 1997’de başladı”
Fazıl Şenel, Türkmenistan doğal gazının Türkiye’ye boru hatlarıyla getirilmesi için ilk girişimlerin 1997 yılında yapıldığını söylüyor. 21 Mayıs 1999’da Aşkabat’ta imzalanan Doğal Gaz Alım-Satım Anlaşması’na göre, yılda 16 milyar metreküp gaz ithal edilmesi planlanmıştı. Ancak fiziki altyapının oluşturulamaması nedeniyle bu anlaşmanın uygulanamadığını belirtiyor.
“Türkmenistan gazı, swap modeliyle Türkiye’ye ulaştırılacak”
Şenel, yıllar içinde sürecin durağanlaştığını ancak son yapılan anlaşma ile Türkmenistan gazının İran boru hatları üzerinden swap (takas) modeliyle Türkiye’ye getirilmesinin mümkün hale geldiğini anlatıyor. 1 Mart 2025 itibariyle başlayacak olan gaz akışının, ilk etapta 1,3 milyar metreküp seviyesinde olmasının öngörüldüğünü ifade ediyor. Bu miktarın ilerleyen dönemlerde artırılacağını söylüyor.
“Türkiye halihazırda Avrupa’ya doğal gaz ihraç ediyor”
Şenel, Türkiye’nin halihazırda Yunanistan, Bulgaristan, Romanya ve Macaristan’a doğal gaz ihraç ettiğini belirtiyor. Yeni gelen gaz miktarının da uygun koşullarda bu ülkelere ulaştırılmasının planlandığını ifade ediyor. Avrupa’ya gaz ileten başlıca boru hatlarından biri olan Trans-Anadolu Doğal Gaz Boru Hattı (TANAP), Azerbaycan gazını Türkiye üzerinden Avrupa’ya taşıyor ve yeni gaz akışı için potansiyel bir taşıyıcı olabilir. Bunun yanı sıra Batı Hattı, Rusya’dan gelen doğal gazın Bulgaristan ve Yunanistan’a iletilmesini sağlarken, swap edilen gaz için de alternatif bir güzergâh olabilir. TürkAkım ise Rus gazını Karadeniz üzerinden Türkiye’ye ve buradan Avrupa’ya ulaştırıyor ve kapasitesine bağlı olarak yeni gaz transferinde de kullanılabilir.
“Türkiye’nin gaz kapasitesi zamanla artacak”
Şenel, mevcut tedarik planının ilk aşamada 1,3 milyar metreküp doğal gazı kapsadığını ancak bu miktarın zamanla 30 milyar metreküp seviyesine kadar çıkarılmasının hedeflendiğini belirtiyor. Türkiye için bunun çok önemli bir adım olduğunu, hem iç pazarın ihtiyacını karşılamak hem de Avrupa’ya ihraç edilerek enerji merkezi rolünün pekleştirileceğini ifade ediyor.
Sonuç olarak, Türkmen gazının Türkiye’ye gelişi, hem iç piyasayı rahatlatacak hem de Avrupa’nın enerji güvenliğine katkı sağlayacak büyük bir adım olarak görülüyor.
