2 Aralık 2024’te, çarpıcı bir doğa olayı Wichita, Kansas üzerinde izleyenleri büyüledi; orta seviye gökyüzünde kavum bulutları olarak bilinen iki benzersiz oluşum belirdi. Bu büyüleyici yapılar Landsat 9’daki Operasyonel Arazi Görüntüleyicisi-2 tarafından yakalandı ve bulut bilimi hakkında merak uyandıran nadir bir atmosferik olayı gözler önüne serdi.
ÖZELLİKLE KIŞ AYLARINDA ORTAYA ÇIKIYORLAR
Genellikle delikli bulutlar ya da düşme delikleri olarak adlandırılan kavum bulutları, ağırlıklı olarak altokümülüs ve altostratus gibi yatay ve katmanlar halinde oluşan karışık fazlı orta seviye stratiform bulutlarda meydana gelir.
Nispeten nadir görülseler de, bu bulut oluşumlarının Dünya semalarının yaklaşık yüzde 8’ini kapladığı tahmin edilmektedir. Kavum bulutlarının ortaya çıkışı özellikle kış aylarında, özellikle de pilot görüşünü bozabilecekleri yoğun havaalanlarının yakınında dikkat çekmektedir.
BULUTLARIN İÇİNDEKİ DEV ÇEMBERLERE NEDEN OLAN NE?
Peki bu tuhaf oluşumlara ne sebep oluyor? Kavum bulutları, aşırı soğutulmuş su damlacıkları içeren orta seviye bulutlarda gelişir. Uçaklar bu bulut katmanlarından uçtuklarında, kanatlarının etrafında ek soğutma oluşturabilirler. Bu soğutma, aşırı soğutulmuş damlacıkların donmasını tetikleyerek onları buz kristallerine dönüştürebilir.
Bu buz kristalleri çoğaldıkça, buluttan düşecek kadar ağırlaşırlar ve arkalarında daire veya elips şeklinde görünür bir boşluk bırakırlar. Latince “oyuk” anlamına gelen cavum adı buradan gelir. Düşen buz kristallerinin bıraktığı boşluk genellikle virga olarak bilinen ve bulutların çarpıcı görünümünü daha da vurgulayabilen ince yağış izlerine yol açar.
Araştırmacılar, kavum bulutlarının oluşması için gerekli atmosferik koşulların dünya genelinde zamanın yaklaşık yüzde 3 ila 5’inde mevcut olduğunu ve kış aylarında bu olasılığın yüzde 10 ila 15’e yükseldiğini tahmin etmektedir. İlginç bir şekilde, bulut tabakasından geçen uçakların açıları, oluşan kavumun şeklini ve boyutunu belirlemede önemli bir rol oynamaktadır.
UÇAKLAR BU DAİRELERİN SAYISINI ARTIRIYOR
Uçaklar keskin açılarla yaklaştığında, küçük, dairesel kavum üretirler. Tersine, uçaklar daha sığ açılarla geçtiklerinde, uzun virga izleriyle karakterize edilen daha uzun “kanal bulutları” oluştururlar. Bulut kalınlığı, hava sıcaklığı ve rüzgar kesmesi gibi diğer değişkenler de kavum oluşumlarının uzunluğunu ve görünümünü etkileyebilir.
Önemli bir merkez olan Wichita Dwight D. Eisenhower Ulusal Havaalanı’nda günde ortalama 34 uçuş gerçekleşmektedir. Bu hareketli aktivite, kavum bulutu oluşumlarının kayda değer sıklığına katkıda bulunur ve burayı bulut dinamiklerini ve atmosferik koşulları incelemek için zorlayıcı bir yer haline getirir.
Kavum bulutlarının bilimsel önemi, estetik çekiciliklerinin ötesine uzanmaktadır. Meteorologlar ve araştırmacılar, hava durumu modellerini, bulut oluşumunu ve yağış süreçlerini daha iyi anlamak için bu fenomenleri incelemektedir. Bu tür gözlemlerden elde edilen bilgiler, hava durumu tahminlerinin iyileştirilmesine yardımcı olabilir, pilotlara ve yolculara kış hava koşullarında gezinme konusunda yardımcı olabilir.
Bu nedenle, bir dahaki sefere gökyüzüne baktığınızda ve bulutlarda alışılmadık bir delik gördüğünüzde, bunun bir kavum olabileceğini unutmayın – bize atmosferimizdeki olağanüstü güçleri hatırlatan meteoroloji ve havacılığın büyüleyici bir kesişimi.
KAYNAK: HABER7
Editör Hakkında
İstanbul’da yaşayan Ekrem Öztürk, 2021 yılında Medya ve İletişim bölümünden mezun oldu. Uzun süre kendi alanında metin yazarlığı yapan Öztürk, şu an Haber7.com’da “Muhabir – Editör” olarak görev yapmaktadır. Ayrıca günümüz insan ilişkilerinde saygının ve empatinin çok büyük bir güç olduğuna inanmakta ve bu değerleri meslek hayatında da ön planda tutmaktadır.
