Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın eşi Emine Erdoğan’ın himayelerinde, Bakanlıkça 2017’de başlatılan “Sıfır Atık Projesi”, sürdürülebilir kalkınma ilkeleri çerçevesinde atıkları kontrol altına alma, gelecek nesillere temiz ve yaşanabilir dünya bırakma amacını taşıyor.
Projenin başlangıcından bu yana Türkiye, Sıfır Atık Hareketi ile 7 yılda çevreden enerjiye, sera gazı salınımından depolama alanına kadar pek çok alanda tasarruf sağlayıp hem ekonomiye hem de geleceğe yatırım yaptı.
30 Mart Uluslararası Sıfır Atık Günü kapsamında bu yıl “moda ve tekstilde sıfır atığa doğru” temasıyla ve “Yeterince Var” sloganıyla farkındalık oluşturulacak.
Sıfır Atık Projesi’nin başlangıcından bu yana 205 bin binada Sıfır Atık Yönetim Sistemi’ne geçildi, 2017’de yüzde 13 olan geri kazanım oranı 2024’te yüzde 36,08’e çıkarıldı, bu yıl bu oranın yüzde 60’a yükseltilmesi hedefleniyor.
Ayrıca 25 milyon kişiye de “sıfır atık” eğitimi verildi.
Projeyle 32,5 milyon tonu kağıt-karton, 9,1 milyon tonu plastik, 3,1 milyon tonu cam, 6,4 milyon tonu metal, 23,4 milyon tonu organik ve diğer geri dönüştürülebilir atık olmak üzere toplam 74,5 milyon ton atık ekonomiye geri kazandırıldı.
Türkiye’deki tüm araçların yıllık yakıt tüketimi kadar petrolden tasarruf edildi
Öte yandan projeyle 10 milyon hanenin yıllık elektrik faturası kadar tasarrufa, 10 şehir hastanesi veya 500’den fazla okul inşa edilebilecek büyüklükte kaynağa ve yüz binlerce kişiye istihdam sağlayacak iş gücüne karşılık gelen 256 milyar lira ekonomiye kazandırıldı.
Projenin başlangıcından bu yana İstanbul’un 7 yıllık su tüketimine eş değer veya 10 milyar insanın 1 yıl boyunca her gün duş almasına yetecek 1,71 trilyon litre su kazanımı elde edildi.
Ayrıca, Türkiye’deki tüm araçların yıllık yakıt tüketimi kadar petrolden 54,6 milyar litre tasarruf, 40 milyon hanenin 1 yıllık elektrik ihtiyacına eş değer 227,3 milyar kilovatsaat enerji tasarrufu elde edildi.
Projenin başlangıcından bu yana 552,7 milyon ağacın kesilmesi engellendi ve 150 milyon ton karbondioksit salınımı da önlendi.
DOA, Sıfır Atık’ın yeni adımı oldu
Bakanlığa bağlı Türkiye Çevre Ajansı tarafından yürütülen Depozito Yönetim Sistemi, Sıfır Atık Hareketi kapsamında uygulanmaya başlandı.
Emine Erdoğan’ın himayelerinde sürdürülen proje kapsamında, “Depozitosu Olan Ambalajlar” (DOA) logosu taşıyan plastik, cam ve alüminyum ambalajlar, DOA iade makineleri aracılığıyla geri kazanılıyor. Vatandaşlar makineye attıkları ambalaj başına teşvik bedeli alıyor.
Sistemin hayata geçirilmesiyle yıllık 520 milyon euro tasarruf sağlanması hedefleniyor.
“Küresel Sıfır Atık İyi Niyet Beyanı”na ilk imza Cumhurbaşkanı Erdoğan’dan
Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulu’nda 14 Aralık 2022’de düzenlenen oturumda, Emine Erdoğan BM 77. Genel Kurul Başkanlığı tarafından organize edilen ve 105 ülkenin eş sunuculuğunda gerçekleşen “Sıfır Atık” konulu özel oturumda katılımcılara hitap etti.
Toplantıda BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, “BM Sıfır Atık Yüksek Düzeyli Şahsiyetler Danışma Kurulu”nun kurulacağını duyurdu ve Emine Erdoğan’a başkanlık teklif etti. Emine Erdoğan, bu teklifi kabul ederek 12 Nisan 2023’te resmen kurulan kurulun başkanlığını üstlendi.
BM Genel Sekreter Yardımcısı Guy Bernard Ryder ve ABD, Sierra Leone, Şili, Bangladeş, Brezilya, Kolombiya, Hollanda, Fas, Belçika ve Hindistan’dan 13 üyenin yer aldığı kurul, ilk toplantısını 1 Kasım 2023’te Dünya Şehirler Günü’nde İstanbul’da yüz yüze gerçekleştirdi.
Kurulun ikinci toplantısı 5 Haziran Dünya Çevre Günü’nde çevrim içi yapılırken, üçüncü toplantı 13 Aralık 2024’te İstanbul’da yüz yüze düzenlendi.
BM 78. Genel Kurulu kapsamında Emine Erdoğan’ın öncülüğünde New York’taki Türkevi’nde “Küresel Sıfır Atık Hareketine Doğru” etkinliği düzenlendi. Etkinlikte Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, “Küresel Sıfır Atık İyi Niyet Beyanı”na ilk imzayı attı.
Halihazırda 100 ülkeden 13 binin üzerinde sıfır atık gönüllüsü, çevrim içi platform üzerinden iyi niyet beyanını imzalayarak harekete destek verdi.
Sıfır Atık birçok uluslararası ödüle layık görüldü
Hindistan’ın dönem başkanlığını yaptığı G20 toplantıları kapsamında, BM77/161 sayılı “Sıfır Atık Girişimleri” kararı G20 Çevre ve İklim Bakanları Toplantısı’nın sonuç dokümanında yer aldı ve tüm ülkelerin oy birliğiyle kabul edildi.
Eylül 2023’te Hindistan’ın Yeni Delhi kentinde gerçekleşen G20 Liderler Zirvesi’nde konuşan Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, “Dünya Ortak Evimiz” sloganıyla yürütülen projenin önemine vurgu yaptı.
Emine Erdoğan’ın öncülüğünde hayata geçirilen Sıfır Atık Projesi, farklı kuruluşlar tarafından da ödüllere layık görüldü. 2018’de BM Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) tarafından “Sıfır Atık, Sıfır Açlık” ödülü, 2021’de BM Kalkınma Programı (UNDP) tarafından “Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları Ödülü” ve BM İnsan Yerleşimleri Programı (UN-Habitat) tarafından “Waste Wise Cities Global Champion” ödülü kazanıldı. 2022’de ise Akdeniz Parlamenter Asamblesi tarafından “PAW Awards” ve Dünya Bankası tarafından “İklim ve Kalkınma Liderliği Ödülü” verildi.
Sıfır Atık hareketi, küresel düzeyde çevreyi koruma ve sürdürülebilir kalkınmayı destekleme amacıyla yürütülen en önemli projelerden biri olarak dikkat çekmeye devam ediyor.
