Dünya Sağlık Örgütü’nün verilerine göre dünyada 1,3 milyar insan tütün ürünleri bağımlısı. En çok tütün bağımlılığı, yüzde 28 ile Avrupa kıtasında görülüyor.
Türkiye’de ise 2022 yılında TÜİK’in yayınladığı istatistikler, 15 yaş üstü nüfusun yüzde 28’inin sigara bağımlısı olduğunu ortaya koymuştu. Bağımlıların yüzde 15,5’ini kadınlar oluşturuyor. 15 yaşından büyüklerin yüzde 3,8 arada bir sigara kullanırken, yüzde 9,8’i ise tütün bağımlılığından kurtulmuş durumda.
Hem insana hem doğaya zarar
Tütün bağımlığı nedeniyle dünya genelinde her yıl 8 milyon insan hayatını kaybediyor. 1,3 milyon insan doğrudan kullanıcı olmadığı halde maruz kaldığı için sigara nedeniyle hayatını kaybediyor.
Ancak tütün ürünlerinin tek zararı insanlara değil. Sigara üretimi için her yıl 600 milyon ağaç kesiliyor, 22 milyar ton su harcanıyor. Ayrıca 4,5 trilyon izmarit doğaya bırakılarak büyük bir kirliliğe sebep oluyor.
Sigaranın neden olduğu hastalıklar
Sigaranın en yaygın zararları arasında Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı (KOAH), akciğer kanseri, gırtlak ve ağız kanserleri, kalp, damar rahatsızlıkları, cinsel bozukluklar geliyor. Hamilelik döneminde anne karnındaki bebeğe de zarar veriyor. Dişlerde ve cilt üzerinde tahribata neden oluyor.
Sigarayı bırakmak mümkün
Yüksek düzeyde bağımlılık yapan maddeler arasında yer alan tütün ürünleri, birçok kişinin düşündüğünün aksine bırakılabiliyor. Bunun için kararlı olmak, yaşam alışkanlıklarını değiştirmek ve gerekirse Sağlık Bakanlığı’na bağlı kurum ve kuruluşlardan ya da Yeşilay gibi sivil toplum kuruluşlarından destek almak yeterli oluyor. Sonrasında ise sağlık riskleri azalırken, tütün fiyatları nedeniyle ortaya çıkan masraflar ve sağlık harcamaları düşüyor.
Adım adım mücadele
|
1996 |
Sigara reklamları yasaklandı. |
|
2006 |
‘Ulusal Tütün Kontrol Programı’ yayınlandı. |
|
2008 |
Lokanta, kahvehane, kafe gibi yerlerde sigara yasağı başladı. |
|
2009 |
İkamet hariç tüm kapalı alanlarda sigara yasaklandı. (Dumansız Hava Sahası) |
|
2009 |
Sigara paketlerine sağlık uyarıları geldi. |
|
2010 |
ALO 171 Sigara Bırakma Danışma Hattı hizmete girdi. |
|
2012 |
Tütün ürünlerinin 18 yaş altına satılması yasaklandı. |
|
2013 |
Özel araç sürücülerine de sigara yasağı geldi. |
|
2015 |
Havaalanı, terminal, AVM kapılarının 5 metre yakınına sigara yasağı getirildi. |
|
2015 |
Çocukların kullandığı yerlere ve açık spor alanlarına sigara yasağı geldi. |
|
2016 |
Yeşil Dedektör uygulaması başladı. |
|
2020 |
Sigarada siyah pakete geçildi. |
|
2020 |
Elektronik sigaraya yasak geldi. |
|
2024 |
2024-2028 Tütün Kontrolü Eylem Planı yürürlüğe girdi. |
Yeni tehlike: Elektronik sigara
‘Elektronik sigara’, ‘dumansız sigara’, ‘snus’ gibi isimlerle satılan ürünler de bağımlılığın devam etmesine ve sağlık sorunları oluşmasına imkan sağlıyor.
Türkiye, elektronik sigara ve benzeri ürünlerin satışını yasakladı ancak yine de özellikle çocuk ve gençlerin korunması için ailelere önemli bir rol düşüyor.
“Önce kararlı olun ve 171’i tuşlayarak başlayın”
Sağlık Bakanlığı tarafından açılan ALO 171, bugüne kadar binlerce kişinin bağımlılıktan kurtulmasına rehberlik etti.
2010-2024 arasında 3,5 milyonun üzerinde kişiye muayene yapıldı, 1,4 milyondan fazla kişi ücretsiz tedavilerden faydalandı.
Sigarayı bırakmak isteyen herkese bu nedenle “önce kararlı olun ve 171’i tuşlayarak başlayın” tavsiyesi veriliyor.
Bağımlılıktan kurtulmak isteyenler, aile hekimliklerine, hastanelere ve Yeşilay Danışmanlık Merkezleri’ne (YEDAM) de başvurup yardım alabiliyor.
