Araştırmacılar, dünya genelindeki uçuş verilerini analiz ederek gökyüzündeki uçakların dağılımını modelledi ve bu verileri kontrolsüz roket gövdesi yeniden giriş kayıtlarıyla karşılaştırdı.
Çalışma, özellikle SpaceX’in Starlink projesi gibi büyük ölçekli uydu yerleşimlerinin bu riski artırdığını gösteriyor.
Uçuş yoğunluğu arttıkça risk büyüyor
Araştırmaya göre, giderek daha fazla uydu ve roket yörüngeye gönderilirken, aynı zamanda hava trafiği de artıyor.
Bu durum, uçakların uzaydan düşen cisimlerle çarpışma ihtimalini yükseltiyor. Mevcut teknolojilerle düşen uzay çöplerini takip etmek mümkün olsa da bu durum havacılık için hâlâ büyük bir tehdit oluşturuyor.
Bilim insanları, yoğun hava trafiğinin olduğu bölgelerde, kontrolsüz roket gövdelerinin düşme ihtimalinin yıllık yüzde 0,8 olduğunu belirtiyor.
Bu oran, ABD’nin kuzeydoğusu, Kuzey Avrupa ve Asya-Pasifik’teki büyük şehirler gibi daha geniş ama yoğun hava trafiğine sahip bölgelerde yüzde 26’ya kadar çıkabiliyor.
Küçük parçalar bile tehlike yaratıyor
Aerospace Corporation’ın verilerine göre, 2021 yılında bir uçağın uzaydan düşen bir cisimle ölümcül şekilde çarpışma ihtimali 100.000’de 1 olarak hesaplanmıştı.
Ancak araştırmacılar, yalnızca birkaç gram ağırlığında bir enkaz parçasının bile bir uçağın motoruna veya ön camına çarptığında ciddi zarar verebileceğini belirtiyor.
Bu risk arttıkça, hava sahasının geçici olarak kapatılması ihtimali de gündeme geliyor. Ancak bu tür önlemler, uçuş iptalleri ve yoğun hava trafiği gibi başka sorunlara yol açabiliyor.
Çözüm: Kontrollü geri giriş sistemi
Bilim insanları, uzaya gönderilen roket ve uydular için “kontrollü yeniden giriş” sistemine yatırım yapılması gerektiğini vurguluyor. Mevcut teknolojiler bu yöntemin uygulanmasına olanak sağlasa da, şu anki fırlatmaların yalnızca yüzde 35’inde bu sistem kullanılıyor.
Önlem alınmadığı takdirde, hava sahası otoriteleri önümüzdeki yıllarda giderek daha fazla kontrolsüz uzay enkazıyla mücadele etmek zorunda kalacak.
Araştırmacılar, uzay faaliyetlerinde güvenliğin artırılması için hükümetlerin ve özel şirketlerin ortak hareket etmesi gerektiğini belirtiyor.
Bilim insanları, “Şu anda yörüngede bulunan 2.300’den fazla roket gövdesi var ve bunlar kontrolsüz şekilde Dünya atmosferine yeniden girecek.
Hava sahası yetkilileri, önümüzdeki onlarca yıl boyunca bu tehditle başa çıkmak zorunda kalacak” ifadelerini kullanıyor.
Araştırma, Scientific Reports dergisinde yayımlandı.
