Ormanlar, hem doğal hayatın hem de insan hayatının vazgeçilmezleri. Ormanlar sayesinde hayvanlar ve bitkiler yaşam alanı bulurken, erozyon önleniyor, su kıtlığı engelleniyor, toz ve hava kirliliğinin önüne geçilebiliyor. Ormanın önemini anlatabilmek adına her yıl 21-26 Mart arasında Orman Haftası kutlanıyor.
Türkiye’nin orman varlığı arttı
Türkiye’de ormancılık çalışmaları Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından yürütülüyor. Bu yıl da Orman Haftası ‘Geleceğe Nefes’ sloganıyla kutlanacak ve ülke genelinde fidan dikimi yapılacak.
Son 22 yılda yapılan ağaçlandırma çalışmalarıyla, Türkiye’nin orman varlığında önemli bir artış sağlandı. 2024 yılında 104 bin hektar alanda, 501 milyon fidan toprakla buluşturulurken, 2003’ten bugüne kadar 6 milyon 142 bin hektar yapılan çalışma ile yaklaşık 7,5 milyar fidan toprakla buluşturuldu. Ancak hedef daha büyük. 2030 yılına kadar bu kapsamda 10 milyar tohum ve fidanın toprakla buluşması amaçlanıyor.
Yol kenarı, okul bahçesi
Ağaçlandırma çalışmaları sadece orman alanları ya da milli parklarla sınırlı tutulmuyor. Halkın kullandığı ortak alanlar, yol kenarları, okul bahçeleri, mezarlıklar, hastane bahçeleri gibi alanlar da ağalandırılıyor. Bu kapsamda geçtiğimiz yıl 169 km uzunluğunda karayolu ve köy yolunda 70 bin ağaç dikimi yapıldı.
1.381 okul ve üniversite bahçesine 232 bin ağaç dikilirken, 818 ibadethane ve mezarlıkta da 176 bin fidan toprakla buluşturuldu. Ayrıca 152 hastane ve sağlık ocağına 33 bin adet boylu fidan dikildi.
Son 22 yılda yol kenarlarında ağaçlandırma miktarı 24.168 km ve 17 milyon 162 bine ulaştı. Ağaçlandırılan okul sayısı 1.381’e, dikilen ağaç sayısı 232 bine ulaştı. 60 binden fazla okul bahçesine 11 milyondan fazla dikimi gerçekleştirildi.
Hatıra ormanları
Çeşitli kurum ve kişiler adına oluşturulan hatıra ormanlarında da artış gerçekleşti. 2024’te 110 hatıra ormanına 4.785 hektar alanda 4 milyon 369 bin fidan dikildi. Böylece 22 yılda hatıra ormanlarına dikilen fidan sayısı 63 milyonu aşarken, ağaçlandırılan alan da 65 bin hektara yaklaştı.
11 Kasım, 2019 yılında ‘Milli Ağaçlandırma Günü’ ilan edilmişti. Bu tarihten beri her yıl Milli Ağaçlandırma Günü’nde dikilen fidan sayısı ise 81 ilde 34,7 milyonu buldu. 2024’te 2 milyon fidan dikimi yapılmıştı.
Orman köylüsüne ağaç
Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından orman köylüsüne ağaç dağıtımı da yapılıyor. Gelir getirici sınıfta yer alan ceviz, badem, zeytin, defne, salep, sakız ağaçları ve trüf mantarı ile ormanlar köylüler için gelir getirici vasfa kavuşturuluyor. Bu kapsamda 38 eylem planı devreye sokuldu.
2024’te 72 köyde badem, ceviz, kestane, dut, fıstıkçamı gibi ağaç dağıtımı ve yabani zeytin ile menengiç aşılaması yapılarak 309 bin fidan toprakla buluşturuldu.
Özel ağaçlandırmaya hibe
2017 yılında, ‘Ağaçlandırma ve Erozyon Kontrolü’ yönetmeliğinde değişiklik yapılarak 3 hektara kadar odun dışı türlerde özel ağaçlandırma yapılanlara yüzde 65’e kadar hibe verilmesinin önü açılmış, tüzel kişilerin yapacağı ağaçlandırmada ise oran yüzde 25 olarak belirlenmişti.
2024’te 904 özel ağaçlandırma projesi ele 2.240 hektar alanda uygulama yapıldı. 159 milyon 922 bin lira destek sağlandı. 2014-2024 arasında 16.220 hektar maden sahasında rehabilitasyon gerçekleştirilerek 7 milyon fidan dikildi.
Ormanın yan getirileri
Türkiye’nin iklim özellikleri nedeniyle ormanlar, odun dışında farklı getirileriyle de avantaj sağlıyor. Bu kapsamda 2,2 milyon hektar alanda, orman dışı ürün envanteri ve planlaması çalışmaları yapıldı. Mantar üretimi yapında 158 farklı tür bitkide yapılan çalışmalarla, dünyadaki defne ihtiyacının yüzde 90’ını, kekik ihtiyacının yüzde 607’sini Türkiye karşılar hale geldi.
100 bin hektar alanda, yaklaşık 1 milyon kova kapasiteleri 850 bal ormanı kuruldu. 2028 sonuna kadar 150 bal ormanı daha kurulması ve sayının 1.000’e ulaştırılması hedefleniyor. Dünya çam balı üretiminin yüzde 90’ı Türkiye’den karşılanıyor.
Yangın önlemleri
Ormanlar milli servet ve yaşam için vazgeçilmez olduğu için yangına karşı önlemler de ihmal edilmiyor. Mevzuatta yapılan değişiklikle, kasıtlı orman yakılması ağır suçlar arasına alınmış ve cezalar artırılmıştı.
Yangınla mücadele için envanterde 27 uçak, 105 helikopter, 14 İHA, 1.766 arazöz, 2 bin 742 ilk müdahale aracı ve 831 iş makinesi bulunduruluyor. Ayrıca 25.000 personel yangınla mücadelede görev alıyor. 2023’ten itibaren yapay zeka da yangınla mücadeleye dahil edilmişti.
