Antarktika’dan kuzeye doğru dönen buzdağı, Britanya’ya ait, engebeli ve vahşi yaşam cenneti olan Güney Georgia Adası’na doğru ilerliyor. Buzdağının burada karaya oturarak parçalanması mümkün. Şu anda adadan sadece 280 kilometre uzaklıkta.
Daha önce dev buzdağlarının bölgeye ulaşması, Güney Georgia kıyılarındaki buzullarla kaplı koylar ve plajlarda çok sayıda kuşun ve fokun açlıktan ölmesine neden olmuştu.
“Buzdağları doğası gereği tehlikelidir. Eğer tamamen bizi ıskalarsa çok mutlu olurum,” diyor Güney Georgia hükümetine ait Pharos gemisinde görev yapan deniz kaptanı Simon Wallace, BBC News’e konuşurken.
A23a buzdağı: 40 yıllık devin son yolculuğu
Bilim insanları, denizciler ve balıkçılar, bu dev buzdağının hareketlerini uydu görüntüleriyle yakından takip ediyor.
A23a olarak bilinen bu buzdağı, dünyanın en eski buzdağlarından biri. 1986 yılında Antarktika’daki Filchner Buz Sahanlığı’ndan kopmuş, ancak deniz tabanına sıkışarak yıllarca bir okyanus girdabında kalmıştı.
Sonunda, Aralık ayında serbest kaldı ve şimdi son yolculuğuna çıkmış durumda.
Antarktika’nın kuzeyindeki daha sıcak sular, 400 metre yüksekliğindeki devasa buz uçurumlarını eriterek zayıflatıyor.
Bir zamanlar 3.900 kilometrekare genişliğinde olan A23a’nın uydu görüntülerine göre şimdi 3.500 kilometrekareye kadar küçüldüğü görülüyor. Yani İngiltere’deki Cornwall bölgesi büyüklüğünde.
Dev buz kütleleri kenarlardan koparak suya düşüyor ve buzul yavaş yavaş parçalanıyor.
A23a’nın dev parçalara bölünmesi an meselesi. Eğer bu gerçekleşirse, dev buzdağı parçaları Güney Georgia çevresinde yıllarca kontrolsüz bir şekilde sürüklenebilir.
Buzdağları ve ekosistem üzerindeki etkileri
Bu, Güney Georgia ve Sandwich Adaları’nı tehdit eden ilk dev buzdağı değil.
2004 yılında A38 adlı buzdağı bölgeye ulaşmış, karaya oturmuş ve penguen yavruları ile fokların aç kalmasına neden olmuştu.
Bu bölge, nadir bulunan kral penguenler ve milyonlarca fok kolonisine ev sahipliği yapıyor.
“Güney Georgia, buzdağlarının sıklıkla geçtiği bir bölge. Bu nedenle hem balıkçılık sektörü hem de vahşi yaşam için etkileri beklenmeli. Ancak her ikisi de değişime uyum sağlama kapasitesine sahip,” diyor Güney Georgia hükümetine danışmanlık yapan deniz ekoloğu Mark Belchier.
Denizciler için artan tehlike
Balıkçılar ve denizciler, buzdağlarının artan bir tehdit olduğunu söylüyor.
2023’te A76 adlı buzdağı bölgeye yaklaşmış ve büyük bir tehlike oluşturmuştu.
“Parçalar yukarı doğru kalkıyordu, ufukta dev buz kuleleri gibi görünüyorlardı,” diyor balıkçılık firması Argos Froyanes’ten Andrew Newman.
A76 buzdağının kalıntıları hâlâ bölgede ve denizciler için büyük bir engel oluşturuyor.
“Kimi parçalar Wembley Stadyumu büyüklüğünde, kimileri ise bir masa kadar küçük. Adanın çevresini tamamen kaplamış durumda” diye ekliyor Newman.
Güney Georgia açıklarında seyreden gemiler, gece boyunca sürekli olarak arama ışıklarını açık tutarak buzdağı çarpışmalarını önlemeye çalışıyor.
A23a, onlarca yıl önce kopmuş olduğu için doğrudan iklim değişikliğinin bir sonucu olarak görülmüyor. Ancak gelecekte dev buzdağlarının daha sık kopması bekleniyor.
Antarktika’daki buz tabakaları, okyanus ve hava sıcaklıklarının artmasıyla daha kırılgan hale geliyor. Bu da yeni dev buzdağlarının oluşmasını hızlandırabilir.
Ancak A23a, bilim insanlarına eşsiz bir araştırma fırsatı sundu.
Geçen yıl, İngiliz Antarktika Araştırma Ekibi’nden bilim insanları, Sir David Attenborough araştırma gemisiyle buzdağına yaklaştı ve dev buz duvarlarında bir çatlak bularak içeri girdi.
Bu fırsatı değerlendiren doktora araştırmacısı Laura Taylor, buzdağının çevresindeki suları incelemek için örnekler topladı.
“Buzdağının devasa bir duvarını gördüm, göz alabildiğine uzanıyordu. Farklı yerlerde farklı renklerdeydi ve parçalar kopup düşüyordu. Gerçekten muazzam bir manzaraydı,” diyor Taylor, şu anda Cambridge’deki laboratuvarında örnekleri analiz ederken.
Araştırmalar, buzdağlarının erimesinin okyanustaki kimyasal dengeleri nasıl değiştirdiğini ve karbon döngüsüne etkilerini inceliyor.
Eriyen buzdağı, içindeki besin maddelerini ve küçük canlıları okyanusa salıyor. Bu da okyanusun fiziksel ve kimyasal yapısını değiştirerek daha fazla karbonun derinlere gömülmesini sağlayabilir.
Bu süreç, atmosferdeki karbon emisyonlarının bir kısmını doğal yollarla hapsetmeye yardımcı olabilir.
A23a’nın bir sonraki adımı ne olacak?
Buzdağları tahmin edilemez, kimse A23a’nın tam olarak ne yapacağını bilmiyor.
Ancak çok yakında bu dev, Güney Georgia’nın ufkunda belirecek ve adanın kendisi kadar büyük bir kütle olarak bölgenin ekosistemi üzerinde önemli bir etki yaratacak.
