Altın gibi ağır elementlerin evrende nasıl oluştuğu, uzun süredir bilim dünyasını meşgul eden bir soru. Daha önce bu tür elementlerin sadece nötron yıldızlarının çarpışması sonucu oluştuğu düşünülüyordu. Ancak yeni bir araştırma, magnetar adı verilen yıldızların da bu sürece katkı sağlayabileceğini ortaya koydu.
20 yıllık veri ipucu verdi
Columbia Üniversitesi’nden araştırmacılar, 2004 yılında gözlemlenen dev bir magnetar patlamasının kayıtlarını inceledi. O dönem tam olarak çözülemeyen gama ışını sinyali, bilim insanlarının geliştirdiği teorik modelle neredeyse birebir örtüştü. Bu sinyalin, ağır elementlerin oluşumunu gösteren bir iz olduğu düşünülüyor.
Magnetar nedir?
Magnetarlar, süpernova sonrası oluşan nötron yıldızlarının çok güçlü manyetik alanlara sahip özel türleridir. Bir çay kaşığı kadar magnetar maddesi, Dünya’da yaklaşık 1 milyar ton ağırlığındadır. Zaman zaman yüzeylerinde “yıldız sarsıntıları” meydana gelir ve bu olaylar sırasında büyük miktarda enerji açığa çıkar.
Araştırmacılar, bu dev patlamaların yıldızın kabuğundan madde fırlattığını ve bu maddenin gerekli koşullarda altın gibi elementlere dönüşebileceğini düşünüyor. Ancak süreç hâlâ tam olarak anlaşılmış değil. Patlamalar sırasında oluşan ışımaların, altın oluşumuna mı yoksa başka metallere mi yol açtığı net değil.
Yeni görev daha net cevaplar verebilir
NASA’nın 2027’de fırlatmayı planladığı COSI (Compton Spektrometresi ve Görüntüleyici) teleskobu, bu tür dev magnetar patlamalarını inceleyecek. Böylece altın ve diğer ağır elementlerin kökeni hakkında daha kesin bilgiler elde edilebilecek.
Her gama ışını altına işaret etmeyebilir
Araştırmaya dışarıdan yorum yapan uzmanlar, elde edilen verilerin umut verici olsa da henüz kesin bir kanıt sunmadığını vurguluyor. Magnetarların karmaşık yapısı nedeniyle her patlama altın üretmiyor olabilir.
