M. Emin Saraç, 1929 yılında Tokat’ın Erbaa ilçesinin Tanoba kasabasında dünyaya geldi.
Saraç, ilim tahsili yüksek bir aileden geliyordu. Dedesi Nakşibendiye’den Müderris Üzeyir Efendi Niksar’ın Keşfi Camii Medresesi’nde müderrislik yaptı. Müderris Üzeyir Efendi, dönemin sayılı uleması arasında gösteriliyordu.
Babası Mustafa Efendi’nin de yönlendirmesiyle dedesinin yanında 6 yaşında Kur’ân-ı Kerîm’i hatmederek hafızlığa başladı. Emin Saraç’ın yanı sıra ağabeyi Bahaddin Saraç, kardeşleri Osman ve Yusuf ile kız kardeşleri, Kur’ân-ı Kerim hâfızı olarak yetiştirildi.
Saraç, 1940’ta ağabeyi Bahattin Saraç’la Niksar Arasta Camii’nde mukabele okudu. Akabinde Merzifon’a davet edilmeleri üzerine, üç sene boyunca Kara Mustafa Paşa Camii’nde mukabele okumayı sürdürdü.
1943’te Ali Haydar Efendi ile tanıştı
1943’te babası tarafından ağabeyiyle birlikte tahsil için İstanbul’a Ali Haydar Efendi’nin tekkesine gönderildi. Ali Haydar Efendi iki talebeyi kendilerini Fatih Camii’nde üç ay ağırlayacak olan Ömer Efendi’ye emanet etti. Daha sonra Karagümrük’teki Üçbaş Medresesi’ne geçti. Burada Süleyman Efendi’den Buhari’nin birinci ve ikinci ciltlerini okumak suretiyle ilk hadis icazetini aldı.
Emin Saraç, Üçbaş Medresesi’nde 1950’ye kadar kaldı. Bu süreçte Ali Haydar Efendi ile Fatih Camii baş imamı Ömer Efendi’den başka Gümülcineli Mustafa Efendi, Muhaddis İbrahim Efendi, Arnavut Hüsrev Efendi, Ali Haydar Efendi, Silistreli Süleyman Hilmi (Tunahan) Efendi gibi zatlardan da tefsir, hadis, fıkıh, usul dersleri okumaya devam etti.
Saraç, İstanbul’da kaldığı yıllarda Tirmizî, Buhârî-i Şerif, Merâkı’l-Felâh, Kudûrî-i Şerîf, Şerhu’l-Akâid, Şifâ-i Şerif, Mir’ât, Müslim-i Şerîf, Mişkâtü’l-Mesâbih, Tefsir-i Kâdı Beyzavî gibi kitapları okudu.
“İlim hicreti” için Mısır’a gitti
M. Emin Saraç, Ali Haydar Efendi’nin teşvikiyle dokuz yıl kalacağı Mısır’a kendi ifadesiyle “ilim hicreti” yapmaya gitti. Eğitime başlamadan sınava tabi tutulan Saraç İstanbul’da aldığı eğitim ve Arapçaya hakimiyeyi sebebiyle dil bölümünü aşarak Ezher’in lise kısmına kaydoldu.
Burayı bitirdikten sonra Külliyetü’ş Şerîa için açılan sınavı kazanarak öğrenimini orada sürdürdü. Buradaki çalışmalarında en büyük desteği hadis ve fıkıh alanında yetkin bir alim olan M. Zahid Kevserî’den gördü.
Saraç, Mısır’da Mustafa Sabri Efendi, Yozgatlı İhsan Efendi, Ali Yakup Efendi, Muhammed Abdulvehhab Buhayrî, Ahmed Fehmi Ebu Sünne, Abdulfettah eş-Şa’şa gibi isimlerden de istifade etti. 1958’in sonunda kardeşi ile birlikte Türkiye’ye döndü.
Birçok talebe yetiştirdi
1960 darbesine kadar imam hatiplerin banisi Celalettin Ökten’in sınıflarını okutarak İstanbul İmam Hatip Lisesi’nde öğretmenlik yaptı. Saraç, İmam Hatip’te görev yaparken tanıştığı Ahmed Davudoğlu’nu Sahîh-i Müslim Tercüme ve Şerhi’ni yazma konusunda teşvik etti, ilgililerle de görüşerek bu eserin tamamlanmasını sağladı.
1960’ta darbe döneminde zorunlu askerlik görevini yerine getiren Saraç, İlim Yayma Cemiyeti’nin Yüksek İslâm Enstitüsü talebeleri için açtığı yaz kursunda ders verdi. Saraç, Fi-Zılalil-Kur’ân mütercimleri arasında yer aldı.
Eser telifi yerine daha çok ders vermeyi tercih etti. İki binden fazla talebe yetiştirdi. Aralarında davet ve irşad erbabı, müftü, vaiz, imam hatip, akademisyen ve öğretmenlerin çoğunlukta olduğu mümtaz talebeleri arasında Osman Topbaş, Prof. Dr. Cevat Akşit, Prof. Dr. Osman Öztürk, Prof. Dr. Kemal Sandıkçı, Prof. Dr. Ahmet Turan Arslan, Prof. Dr. Mehmet Bulut, Prof. Dr. Mustafa Avcı, Prof. Dr. İbrahim Hatiboğlu gibi isimler yer alıyor.
İslam ülkeleriyle irtibatını koparmadı
Yurt dışındaki ilim meclislerinde defalarca Türkiye’yi temsil eden Saraç, Mısır, Suriye, Ürdün, Filistin, Kuveyt, Hindistan, Pakistan ve diğer İslam ülkeleriyle ilmî irtibatını devam ettirdi.
Fatih Camii’nde 65 yıl boyunca, tefsir, hadis ve fıkıh dersi veren, yurt içinden olduğu kadar yurt dışından da yüzlerce talebe yetiştiren M. Emin Saraç, yaşlılığa bağlı sağlık sorunları nedeniyle kaldırıldığı hastanede 19 Şubat 2021’de vefat etti.
Grafik: Hafize Yurt Ateş
