Osmanlıca tutanaklardan derlenen bilgiye göre, İstiklal Marşı’nın Meclis’teki görüşmelerinde çok sayıda milletvekili değerlendirmelerde bulundu.
Mehmet Akif Ersoy’un Türk milletinin hürriyet mücadelesi için kaleme aldığı “İstiklal Marşı”, ilk kez, Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün Başkanlığını yaptığı 1’inci Dönem 2’nci Yasama Yılı’nın ilk çalışma günü olan 1 Mart 1921’deki birleşimde, milletvekillerinin takdirine sunuldu.
Dönemin Milli Eğitim Bakanı ve Antalya Milletvekili Hamdullah Suphi Tanrıöver, İstiklal Marşı’nı milletvekilleriyle paylaşmadan önce, Milli Eğitim Bakanlığına Kurtuluş Savaşı’nın ruhunu yansıtacak bir marş için şairlere müracaat edildiğini ve çok sayıda şiir geldiğini söyledi. Aralarından 7 tanesinin seçildiğini anlatan Tanrıöver, şöyle konuştu:
“Vekalet, yapmış olduğu tetkikatta fevkalade kuvvetli bir şiir aramak lüzumunu hissettiği için ben şahsen Mehmet Akif Beyefendi’ye müracaat ettim ve kendilerinin de bir şiir yazmalarını rica ettim. Kendileri çok asil bir endişeyle tereddüt gösterdiler. Bilirsiniz ki bu şiirler için bir ikramiye vaat edilmiştir, halbuki bunu kendi isimlerine takrip etmek arzusunda bulunmadıklarını ve bundan çekindiklerini izhar ettiler. Ben şahsen müracaat ettim. ‘Lazım gelen tedbiri alırız ve icap eden ilanı yaparız’ dedim. Bu şartla büyük dini şairimiz bize fevkalade nefis bir şiir gönderdiler. Diğer 6 şiirle beraber nazarı tetkikinize arz edeceğiz.”
“İnşallah” sadaları yükseldi
Tanrıöver, daha sonra büyük alkışlar arasında İstiklal Marşı’nın 10 kıtasını okudu. En fazla alkışı, “Korkma sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak” dizesi alırken, “Canı, cananı, bütün varımı alsın da hüda/Etmesin tek vatanımdan beni dünyada cüda” dizesinin okunduğu sırada, milletvekilleri arasında “İnşallah” sadaları yükseldi.
Tanrıöver, şiiri tamamladığında da alkışlar dinmedi; çok sayıda vekil şiddetli bir şekilde alkışlayarak, İstiklal Marşı’na beğenisini gösterdi.
İlk okunduğu tarihten 11 gün sonra, 12 Mart 1921’de İstiklal Marşı yeniden Meclis gündemine geldi. Tanrıöver, Kurtuluş Savaşı’nın uzun süredir devam ettiğini söyleyerek, bunu ifade etmek üzere yazılmış olan şiirlerin ne kadar erken kabul edilirse o kadar faydalı olacağına işaret etti.
“Şimdiye kadar gelen şiirler durumumuzu tercüme etmiyor”
Görüşmelerde, İstiklal Marşı’nın Meclis’te mi kabul edileceği yoksa başka bir seçici heyetin mi görevlendirileceği de tartışıldı. Milletvekillerinin çoğunluğu kararı Meclis’in vermesi gerektiği görüşünü paylaştı.
Ardından İstiklal Marşı için konulan ödül nedeniyle bazı milletvekilleri eleştirilerini dile getirdi. Tanrıöver, eleştiriler üzerine, şairlerin para ödülü nedeniyle şiirlerini göndermediğini, yıllardır ülkenin durumunu anlatan şiirler yazdığını belirtti.
Mehmet Akif Ersoy’un da para ödülüne uzak durduğunu kaydeden Tanrıöver, “Ben gelen şiirleri okuduktan sonra, bu işte vazifedar ettiğiniz bir arkadaşınız sıfatıyla, arzu ettim ki bir kuvvetli şiir daha bulunsun ve kendilerine müracaat ettim. Bunun üzerine kendileri de bir şiir yazdılar, gönderdiler. Bizim şimdiye kadar mevcut olan şiirlerimiz bugünkü mücadelemizi ifade etmiyorsa şairlerimizin kendi duygularını ifade etmeleri katiyen doğru değildir.” ifadelerini kullandı.
Kastamonu Milletvekili Suad Soyer, mesleğinin şiirle ilgili olmamasına karşın Mehmet Akif Ersoy’un şiirlerini okuduğunu anlattı. İstiklal Marşı’nın, kendilerinin hissiyatını ve duygularını ifade ettiğini belirten Soyer, “Kendisinin, memleketin duygularına karşı ne kadar kuvvetli bir kudreti şiiriyesi olduğunu ve Garp ve Şark alemi hakkındaki duygularını en güzel numunelerini, Safahat ismindeki eserleri gösterir. Bu itibarla bu kahramanı edebi tebcil etmemek elden gelmez.” diye konuştu.
“Ekseriyet-i azime” ile kabul edildi
İstiklal Marşı’nın kabul edildiği gün, kürsüye çıkan bir diğer isim de Çankırı Milletvekili Mehmed Tevfik Durlanık oldu. Durlanık, “Eğer tercih lazım geliyorsa Akif Bey’in şiiri gayet güzel yazılmıştır.” görüşünü dile getirdi.
Konuşmaların ardından çok sayıda milletvekili, Mehmet Akif Ersoy’a ait İstiklal Marşı’nın kabulünü teklif etti.
Reisi Sani (Meclis’in ikinci başkanı) Adnan Adıvar, İstiklal Marşı’nı oylamaya sundu. Ardından İstiklal Marşı, “ekseriyet-i azime (büyük çoğunluk)” ile kabul edildi.
Kırşehir Milletvekili Ahmed Müfid Kurutluoğlu, Tanrıöver’in, İstiklal Marşı’nı bir kez daha kürsüden okumasını istedi.
Konya Milletvekili Refik Koraltan ise “Milletin ruhuna tercüman olan işbu İstiklal Marşı’nın ayakta okunmasını teklif ediyorum.” dedi. Bunun üzerine Adıvar, marş kabul edildiği için resmi bir İstiklal Marşı olarak tanındığını söyledi.
Tüm milletvekilleri İstiklal Marşı’nı ayakta dinledi.
