Türkiye’nin Aşkabat Büyükelçisi Ahmet Demirok, Türkiye ile Türkmenistan arasındaki ilişkileri ve iki ülkenin iş birliklerini değerlendirdi.
Türkiye’nin Türkmenistan’ın bağımsızlığını tanıyan ilk ülke olduğunu hatırlatan Demirok, Aşkabat’ta ilk büyükelçilik açan ülkenin de Türkiye olduğunu, Türk resmi kurumları, iş insanları ve sivil toplum kuruluşlarının bağımsız Türkmenistan’ın modern bir ülkeye dönüşüm sürecinde Türkmen kardeşlerinin yanında yer aldığını belirtti.
Demirok, Türkiye’nin Türkmenistan’ın aktif tarafsızlık politikasına tam destek verdiğini söyleyerek Türkiye ile Türkmenistan arasındaki ortak tarih, dil, din ve kültüre dayanan köklü ilişkilerin, karşılıklı saygı, iş birliği ve ortak çıkarlar temelinde her gün daha da güçlenerek geliştiğini vurguladı.
Türkmenistan’ın Milli Lider Arkadağ Gurbangulu Berdimuhamedov’un önderliğinde büyük kalkınma hamlesi yaptığını, ülkenin gelişiminin Devlet Başkanı Serdar Berdimuhamedov’un liderliğinde devam ettiğini söyleyen Demirok, şöyle konuştu:
“İlişkilerimiz birçok farklı alanda gelişmektedir. Türkmenistan’la ilişkilerimizde yakalanan bu ivme, ticari ve ekonomik iş birliğimizin seyrine de yansımaktadır. Türkiye, Türkmenistan’ın en büyük ticari ortaklarından biri olmaya devam etmektedir. Türkiye’nin 2023’te Türkmenistan’la toplam ticaret hacmi 2,6 milyar dolar seviyesindedir. Bu rakamın yakın gelecekte daha da artabileceğini ve ortak hedefimiz olan 5 milyar dolarlık ticaret hacmine rahatlıkla ulaşabileceğimizi düşünüyoruz.”
Demirok, Türkiye ile Türkmenistan arasında karşılıklı üst düzeyli ziyaretlerin son yıllar önemli ölçüde arttığını bildirerek, “Türkmenistan’la mevcut iş birliğimizin daha da ilerletilmesi için çalışmalarımızı sürdürüyoruz” dedi.
“Türkmenistan’ın TDT’ye tam üye olarak katılmasını arzu ediyoruz”
Türkmenistan’ın 2021’de Türk Devletleri Teşkilatı’na (TDT) gözlemci üye olduğunu hatırlatan Demirok, şunları kaydetti:
“TDT, Türk devletleri arasındaki etkileşimi ve iş birliğini artırmayı amaçlayan bir aile meclisidir. Türkmenistan’ın TDT’ye ve Türk Devletleri Parlamenter Asamblesi’ne (TÜRKPA) tam üye olarak katılmasını arzu ediyoruz. Türkmenistan Türk dünyası ailesinin çok önemli üyesidir. Türkmenistan’ın yakın zamanda TDT’ye tam üyeliğiyle Türk dünyasında iş birliğinin daha da güçleneceğine olan inancımız tamdır. Türk dünyası, insan kaynakları, doğal kaynakları, sosyal ekonomik ve teknolojik kapasitesiyle bölgede bir refah ve istikrar alanı olarak öne çıkmaktadır. Orta Asya’da ulaştırma güzergahları ve enerji kaynakları açısından stratejik bir konumda bulunan Türkmenistan’ın da bu bütün içerisinde son derece önemli katkılar sağlayacağına inanıyoruz.”
Demirok, Türkiye ile Türkmenistan arasında enerji alanındaki iş birliklerine de değinerek, iki ülkenin martta “Doğalgaz Alanında İşbirliğinin Geliştirilmesine İlişkin Karşılıklı İşbirliği Mutabakat Zaptı” ve “Hidrokarbon Kaynakları Konusunda İşbirliğine Dair Niyet Beyanı”nı imzalandığını hatırlattı.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar’ın temmuzda Türkmenistan’ı ziyaret ederek yetkililerle Türkmen doğal gazının Türkiye ve Avrupa pazarlarına sevki başta olmak üzere elektrik enerjisi ve madencilik alanında da iş birliğinin ilerletilmesi konusunda görüşmeler yaptığını hatırlatan Demirok, şunları aktardı:
“Sayın Bayraktar ziyareti vesilesiyle basına verdiği mülakatta, Türkmenistan’dan ilk etapta takas (swap) yöntemiyle 2 milyar metreküp, uzun vadede ise Hazar geçişli bir boru hattı ile 20 yıl boyunca 15 milyar metreküp doğal gaz alınmasının, toplamda ise 300 milyar metreküplük bir hacme ulaşılmasının hedeflendiğini ifade etti. Sayın Bayraktar ayrıca görüşmelerde, Türkmenistan’daki doğal gaz sahalarında ortak üretim konusunun da ele alındığına dikkati çekerek, doğal gaz depolama ve dağıtım konuları da dahil BOTAŞ ve ilgili Türk şirketleriyle Türkmen tarafı arasındaki iş birliği imkanlarının değerlendirildiğini belirtmiştir.”
“Türkmen doğal gazının Türkiye üzerinden Avrupa’ya taşınması uzun süredir gündemde”
Demirok, Türkmen doğal gazının Avrupa’ya taşınmasında Türkiye’nin oynayabileceği role ilişkin ise şunları söyledi:
“Türkmenistan’ın bağımsızlığına kavuşmasının ardından ilgili Türk ve Türkmen makamları arasında bazı belgeler imzalanmış ve enerji alanında iş birliğinin ilerletilmesi için önemli görüşmeler yapılmıştır. Türkmen doğal gazının ülkemize ve Türkiye üzerinden de Avrupa’ya taşınması konusu uzun süredir gündemdedir. Dünyada yaşanmakta olan siyasi ve ekonomik istikrarsızlıklar çerçevesinde, ayrıca yeşil dönüşüm süreci gibi çevre kaygılarının artmakta olduğu günümüzde, Türkmen gazının Batı pazarlarına taşınabilmesi için elverişli bir dönemden geçtiğimizi düşünüyoruz. Bu fırsat penceresinin sonsuza kadar açık kalmayacağını düşünerek bir an evvel işbirliğine başlanması gerektiği kanaatindeyiz. Dolayısıyla, kısa vadede, mevcut altyapının kullanılarak iş birliğine başlanmasının orta ve uzun vadede de ihtiyaç duyulabilecek altyapı eksikliklerinin giderilmesi ve yeni yatırımların yapılması suretiyle kurulacak iş birliğinin güçlendirilmesinin kazan-kazan formülüyle iş birliğine katılan bütün taraflara fayda sağlayacağını düşünüyoruz.”
“Türkmenistan stratejik kavşak noktasındadır”
Türkmenistan’ın ulaşım hatları hususundaki önemine de değinen Demirok, bu ülkenin Çin’i Hazar Denizi üzerinden Avrupa’ya bağlayacak Orta Koridor güzergahında bulunduğunu belirtti.
Demirok, Orta Koridor’un Türkiye’den başlayarak, demir yolu ve kara yolu bağlantılarıyla sırasıyla Gürcistan, Azerbaycan ve Hazar Denizi’ne, Hazar üzerinden de Türkmenistan, Özbekistan, Kırgızistan veya Kazakistan güzergahını takip ederek Çin’e uzandığının altını çizdi:
“Bu çerçevede Azerbaycan’ın Alat, Kazakistan’ın Aktau ve Türkmenistan’ın Türkmenbaşı limanları Hazar üzerinden kombine taşımacılık için kullanılmaktadır. Orta Asya’da doğu-batı ekseninde Hazar’ı ve Çin’i, ayrıca kuzey-güney ekseninde de Rusya, Kazakistan ile İran ve Pakistan’ı birleştiren Türkmenistan, stratejik kavşak noktasındadır. Türkmenistan’ın ‘Büyük İpek Yolunu Canlandırma’ stratejisi, Çin’in ‘Kuşak ve Yol’ girişimiyle uyumludur. Türkmenistan, doğu-batı ve kuzey-güney istikametinde çok yönlü ve uyumlu bir lojistik sistemi oluşturmaktadır. Türkmenistan, demir yolu, kara yolu, hava yolu dahil bütün ulaşım modlarıyla kıtalararası taşımacılığın potansiyelini tam olarak ortaya çıkarmayı ve bağlantı noktalarında lojistik terminaller oluşturmayı hedefliyor.”
